پارتیشن بندی هارد دیسک چیست؟
هارددیسک‌ها، درایوهای یواس‌بی، کارت‌های SD و هر چیزی که حافظه‌ای برای ذخیره‌سازی دارد، باید پارتیشن‌بندی شوند. یک درایو پارتیشن‌بندی شده نمی‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد و برای این که بتوان از چنین وسیله‌ای استفاده کرد باید دست‌کم یک پارتیشن داشته باشد. اما درایوها می‌توانند چندین پارتیشن نیز داشته باشند.
پارتیشن‌بندی کاری نیست که اغلب افراد با آن سروکار داشته باشند؛ ولی زمانی که یک سیستم‌عامل را روی دیسکی نصب می‌کنید یا یک درایو جدید را راه‌اندازی می‌کنید، باید آن را انجام دهید.
پارتیشن چیست؟
درایوهای زیادی یک پارتیشن دارند که از قبل تنظیم شده است؛ اما همه ابزارهای ذخیره‌سازی وقتی هیچ پارتیشنی نداشته باشند به صورت یک فضای تخصیص نیافته آزاد هستند. برای راه‌اندازی عملی یک سیستم فایل و ذخیره هر نوع فایل درون یک درایو، باید آن را پارتیشن‌بندی کرد.
این پارتیشن می‌تواند شامل همه فضای ذخیره‌سازی روی درایو یا فقط بخشی از آن باشد. ابتدا باید دست‌کم یک بخش جداگانه با یک سیستم فایل بسازید. این بخش جداگانه پارتیشن نامیده می‌شود. می‌توان یک پارتیشن داشت که شامل همه فضای ذخیره‌سازی روی درایو باشد یا این که فضای موجود را به 20 پارتیشن مختلف تقسیم نمود. در هر دو حالت باید دست‌کم یک پارتیشن روی درایو وجود داشته باشد.
پس از ایجاد یک پارتیشن، آن پارتیشن با یک سیستم فایل مانند سیستم فایل NTFS روی درایوهای ویندوز، سیستم فایل FAT32 روی درایوهای قابل حمل، سیستم فایل HFS+ روی رایانه‌های مک یا سیستم فایل ext4 روی لینوکس فرمت می‌شود. سپس فایل‌ها روی آن پارتیشن به وسیله سیستم فایل مربوطه نوشته می‌شوند.
چرا می‌توان چند پارتیشن ساخت و چه موقع باید این کار را انجام داد
احتمالاً بر روی یک درایو یواس‌بی فلش نیازی به چند پارتیشن نخواهیم داشت و یک پارتیشن اجازه می‌دهد که حافظه فلش را به صورت یک جزء منفرد مورد استفاده قرار دهیم. هر پارتیشن می‌تواند از پارتیشن‌های دیگر جدا شود و حتی سیستم فایل متفاوتی داشته باشد. برای مثال بسیاری از رایانه‌های ویندوزی یک پارتیشن ریکاوری جداگانه دارند که در آن فایل‌هایی که برای بازیابی کردن سیستم‌عامل به حالت پیش‌فرض کارخانه نیاز هست ذخیره شده‌اند.
وقتی ویندوز بازیابی می‌شود فایل‌ها از این پارتیشن به پارتیشن اصلی کپی می‌شوند. پارتیشن بازیابی معمولاً مخفی است و امکان دسترسی به آن از داخل ویندوز وجود ندارد. بدین ترتیب این اطمینان حاصل می‌شود که فایل‌های این پارتیشن هرگز به هم نمی‌ریزند. اگر فایل‌های بازیابی بر روی پارتیشن اصلی سیستم ذخیره می‌شدند، این امکان وجود داشت که به طور تصادفی حذف، آلوده و یا خراب شوند.
برخی کاربران پیشرفته‌تر ویندوز علاقه‌مند هستند یک پارتیشن مجزا برای فایل‌های شخصی خود بسازند. وقتی ویندوز مجدد نصب می‌شود می‌توانید درایو سیستم را فرمت کنید و پارتیشن داده‌های شخصی‌تان بدون هیچ نوع تغییری دست نخورده بماند. اگر بخواهید بر روی رایانه ویندوزی خود یک توزیع لینوکس نصب کنید، می‌توانید آن را بر روی همان هارددیسکی که ویندوز وجود دارد نصب کنید. در این وضعیت سیستم‌عامل لینوکس بر روی پارتیشنی به جز پارتیشن ویندوز نصب می‌شود و این دو با هم تداخلی پیدا نمی‌کنند.
سیستم‌هایی که از لینوکس استفاده می‌کنند، معمولاً چند پارتیشن دارند. برای مثال آن‌ها یک پارتیشن سواپ (swap) دارند که مانند page file روی ویندوز عمل می‌کند. کار پارتیشن سواپ در لینوکس یا page file در ویندوز آن است که بخشی از هارد را به برنامه‌هایی که روی حافظه ram رایانه جای نشده‌اند، اختصاص می‌دهد تا وقتی ram پر شد برنامه‌ها متوقف نشوند. این پارتیشن سواپ با استفاده از سیستم فایل جداگانه‌ای فرمت می‌شود. همچنین در لینوکس می‌توان برای هریک از دایرکتوری‌های مختلف سیستم یک پارتیشن اختصاصی ایجاد کرد.
پارتیشن ابتدایی، بسط یافته و منطقی
زمانی که قصد دارید یک درایو را پارتیشن‌بندی کنید باید از اصطلاحات پارتیشن ابتدایی (Primary)، بسطیافته (Extended) و منطقی (Logical) اطلاع داشته باشید. یک دیسک که جدول پارتیشن معمولی دارد، می‌تواند تنها 4 پارتیشن داشته باشد. پارتیشن‌های بسطیافته و منطقی روشی برای دور زدن این محدودیت هستند.
هر دیسک می‌تواند تا چهار پارتیشن ابتدایی یا سه پارتیشن ابتدایی و یک پارتیشن بسطیافته داشته باشد. اگر به چهار پارتیشن یا کمتر نیاز دارید، می‌توانید همه آن‌ها را به صورت پارتیشن ابتدایی ایجاد کنید.
اما اگر به شش پارتیشن بر روی یک درایو نیاز دارید، باید سه پارتیشن ابتدایی و یک پارتیشن بسطیافته ایجاد کنید. پارتیشن بسطیافته مانند محفظه‌ای عمل می‌کند که به شما امکان ایجاد پارتیشن‌های منطقی بر روی خود را فراهم می‌کند. بنابراین اگر به شش پارتیشن نیاز دارید، باید سه پارتیشن ابتدایی، یک پارتیشن بسطیافته و سپس سه پارتیشن منطقی درون پارتیشن بسطیافته ایجاد کنید. همچنین می‌توانید یک پارتیشن ابتدایی، یک پارتیشن بسطیافته و پنج پارتیشن منطقی ایجاد کنید. در هر صورت نمی‌توان بیش از چهار پارتیشن ابتدایی بر روی یک درایو ساخت.
چگونه پارتیشن‌بندی کنیم
پارتیشن‌بندی با استفاده از ابزارهای گرافیکی در صورتی که از فرایند آن به خوبی اطلاع داشته باشید، کار نسبتاً ساده‌ای محسوب می‌شود. هنگام نصب یک سیستم‌عامل (چه ویندوز و چه لینوکس)، برنامه نصب سیستم‌عامل یک صفحه پارتیشن‌بندی ارائه می‌کند که در آن می‌توان پارتیشن‌های درایو را ایجاد، حذف، یا فرمت کرد و حتی تغییر اندازه داد. البته باید توجه داشته باشید که وقتی پارتیشنی فرمت شود همه داده‌هایی که روی آن قرار دارند، حذف می‌شوند.
همچنین می‌توانید از ابزارهایی مانند «ابزار مدیریت دیسک» (Disk Management tool) در ویندوز یا GParted در لینوکس استفاده کنید و پارتیشن‌های روی درایو سیستم یا درایوهای دیگر را مدیریت کنید. در هر صورت باید بدانید که وقتی یک پارتیشن مورد استفاده قرار گرفته است، نمی‌توان آن را تغییر داد. مثلاً از داخل ویندوز نمی‌توان پارتیشن سیستم‌عامل ویندوز را حذف کرد. در این وضعیت باید از سی دی live لینوکس یا CD نصب ویندوز برای ایجاد تغییرات استفاده کنید.
این ابزارها امکان پارتیشن‌بندی درایوهای سیستم و همچنین درایوهای درونی، بیرونی، درایوهای یواس‌بی، کارت‌های SD، و دیگر رسانه‌های ذخیره‌سازی را فراهم می‌سازند.
پارتیشن‌ها چه تفاوتی با دیسک‌ها دارند
سیستم‌عامل‌های مختلف پارتیشن‌ها را به صورت درایوهای مجزا نشان می‌دهند. برای مثال اگر یک درایو با ظرفیت 500 گیگابایت روی رایانه خود داشته باشید، باید روی سیستم‌عامل ویندوز خود یک درایو C:\ با قابلیت ذخیره‌سازی 500 گیگابایت ببینید. اما اگر این درایو را پارتیشن‌بندی کنید، یک درایو C:\ با 250 گیگابایت فضا و یک درایو D:\ هم با 250 گیگابایت دیگر خواهید داشت که در ویندوز اکسپلورر قابل مشاهده است.
این درایوها گرچه مانند درایوهای فیزیکی به نظر می‌رسند ولی کارکرد آن‌ها را ندارند. این پارتیشن‌ها به صورت درایوهای مستقل نمایش داده می‌شوند ولی همچنان بر روی یک قطعه سخت‌افزاری منفرد قرار دارند. استفاده از پارتیشن‌های مجزا مزیت‌هایی که استفاده از درایوهای فیزیکی مستقل از هم دارد را ارائه نمی‌کند.
البته برای بیشتر افراد این مسئله موضوع مهمی محسوب نمی‌شود، چون درایوها به طور کلی در ابتدا یک پارتیشن منفرد دارند که به طور خودکار پارتیشن سیستم‌عامل است. با این وجود درک شیوه کار پارتیشن‌ها هنگامی که می‌خواهید شخصاً دست به کار شوید، کاملاً مفید است.
